I. Định nghĩa
- Học thuyết thiên nhiên hợp nhất nói nên giữa con người, hoàn cảnh tự nhiên và xã hội luôn luôn mâu thuẫn và thống nhất với nhau. Con người thích nghi chế ngự, cải tạo hoàn cảnh thiên nhiên và xã hội sẽ sinh tồn và phát triển
- Trong y học, người xưa ứng dụng học thuyết này để chỉ đạo các phương pháp phòng bệnh giữ gìn sức khoẻ, tìm ra nguyên nhân gây bệnh và đề ra phương pháp chữa bệnh toàn diện.
II. Hoàn cảnh và con người
1. Hoàn cảnh tự nhiên và xã hội luôn tác động đến con người.
a. Hoàn cảnh tự nhiên:
Bao gồm khí hậu, địa lý và tập quán phong tục.
- Khí hậu thời tiết bốn mùa gồm 6 loại khígọi lục kh: phong, hàn, thử, thấp, táo, hoả, luôn luôn có mặt theo mùa và tác động trực tiếp đến sức khoẻ con người. khi chính khí hư (sức khoẻ yếu), thì chính chúng sẽ trở thành tác nhân gây bệnh bên ngoài gọi là tà khí (lục dâm)..
- Hoàn cảnh địa lý: tại các vùng đồng bằng, miền núi, miên bắc, miền nam luôn có tập quán phong tục địa lý khác nhau, nên bệnh tật luôn có đặc điểm của từng vùng, có bệnh mang tính chất vùng miền
b. Hoàn cảnh xã hội:
Là những điều kiện chính trị, kinh tế văn hoá xã hội luôn luôn tác động đến tử tưởng tình cảm và đạo đức của con người.
- Trong một xã hội còn giai cấp bóc lột, hoặc trong một xã hội đã hết giai cấp bóc lột nhưng tàn dư về hệ tư tưởng cũ vẫn còn cũng gấy nên những ảnh hưởng xấu đến tư tưởng tình cảm của con người. Trong đ/k kinh tế còn thấp kém, mức sống con người chưa cao là yếu tố ảnh hưởng đến sức khoẻ của con người.
- Tập quán sinh hoạt văn hóa không lành mạnh, tập tục và tư tưởng lạc hậu luôn tác động đến tư duy của con người…
- Tất cả những yếu tố tiêu cực trên sẽ gây ra những tác động không tốt về tâm lý xã hội là điều gây ra các bệnh nội thương mà YHCT thường hay nhắc tới.
2. Con người luôn thích ứng với hoàn cảnh tự nhiên và xã hội.
- Thời tiết khí hậu và những điều kiện xã hội luôn tác động đến đời sống của con người, có những yếu tố tích cực cần thiết cho sự sống của con người, ngược lại có những yếu tố tiêu cực ảnh hưởng đến sức khoẻ con người. Con người cần thích nghi với hoàn cảnh, chế ngự và cải tạo tự nhiên, xã hội để sinh tồn và phát triển. Muốn vậy con người cần phải có sức khoẻ, tinh thần phải vững vàng, biểu hiện ở chính khí và cơ nằng thích ứng của cơ thể luôn luôn quân bình giữa các mặt âm, dương, khí, huyết, tinh thần, tân dịch…
III. Ứng dụng trong y học
1. Học thuyết thiên nhiên hợp nhất chỉ đạo nội dung phương pháp phòng bệnh giữ gìn sức khoẻ của đông y.
a. Phòng bệnh tích cực:
- Cải tạo thiên nhiên, bắt thiên nhiên phục vụ chho đời sống.
- Chủ động rèn luyên thân thể
- Thể dục thể thao: thái cực quyền, dưỡng sinh, khí công….
- Chống dục vọng cá nhân, rèn ý chí và cải tạo bản thân và xã hội, xây dụng tinh thần lạc quan….
- Cải tạo các tập quán lạc hậu xây dựng nếp sống văn minh…
b. Phòng thụ động:
- Ăn tốt, mặc ấm và giữ gìn vệ sinh cá nhân
- Điều độ về sinh hoạt trong lao động và trong tình dục…
- Có thể kết luận phương pháp rèn luyện sức khoẻ cuả con người bằng câu nois nổi tiếng của Danh y thiền sư Tuệ Tĩnh “bế tinh, dưỡng khi, tồn thần, thanh tâm, quả dục, thủ chân, luyện hình”
2. Học thuyết thiên nhiên hợp nhất chỉ đạo nội dung phương pháp phòng bệnh giữ gìn sức khoẻ của YHCT
a. Nguyên nhân gây bệnh:
- Hoàn cảnh tự nhiên:………..
- Hoàn cảnh xã hội: …………
b. Vai trò cơ thể quyết định trong việc phát sinh ra bệnh tật:
- Hoàn cảnh tự nhiên và xã hội luôn tác động vào con người, nhưng bệnh chỉ xảy ra khi có sự thay đổi nội tại của con người, đó là sự suy giảm chính khí ( sức đề kháng), làm cho con người không thích nghi được với ngoại cảnh mà thành bệnh, chính khí hư là vai trò nội nhân quyết định sự phát sinh ra bệnh tật.
3. Học thuyết thiên nhiên hợp nhất chỉ đạo nội dung và phương pháp toàn diện YHCT
- Phải nâng cao toàn diện sức khoẻ cơ thể bằng các phương pháp tổng hợp.
- Tâm lý liệu pháp
- Dự phòng trong điều trị: dưỡng sinh, khí công, thái cực quyền
- Ăn uống bồi dưỡng
- Dùng châm cứu và xoa bóp bấm huyệt, thuốc …..
Trong dùng thuốc bao giờ cũng phải chú trọng vào các thuốc có tác dụng nâng cao các mặt yếu của cơ thể (bổ hư), về âm dương, khí huyết, tân dịch … sau đó mới đến các thuốc tấn công vào tác nhân gây bệnh.
IV. KẾT LUẬN
- Từ 3 học thuyết: Âm dương, Ngũ hành, Thiên nhiên hợp nhất nêu trên, YHCT đã đi đến một quan niệm toàn diện, thông nhất, chỉnh thể trong công tác phòng và chẩn đoán bệnh, chữa bệnh.
- Người thầy thuốc phải nhận thấy con người là một thể thống nhất và toàn vẹn giữa các chức phận, tính thần và vật chất, các nhân và hoàn cảnh bên ngoài tìm ra các mâu thuẫn trong quá trình bệnh lý
